Binnen muziektherapie wordt gebruik gemaakt van muzikale interventies om individuele doelstellingen te verwezenlijken.
Deze interventies zijn gericht op verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie en worden toegepast binnen 8 behandelgebieden.
Welke behandelgebieden dit zijn, en hoe dit in zijn werk gaat lees je in dit artikel.
1. Emotioneel
Ken je dat? Dat je spontaan vrolijk wordt als je favoriete nummer uit de radio knalt?
Muziek beïnvloedt emotie en is een middel om emoties te ervaren en te uiten.
Verschillende soorten muziek kunnen verschillende soorten emoties in ons naar boven brengen. Zo kan een langzaam, somber nummer ons in gedachten laten verzinken of zelfs verdrietig maken. Een up tempo nummer kan ons daarentegen weer motiveren.
Muziek is van invloed op onze hersengolven, waardoor het ons kan stimuleren en laten ontspannen. Luisteren naar muziek kan onze stemming, concentratievermogen, focus en productiviteit verbeteren. Daarnaast kan het stress verlagen.
Muziektherapeuten gebruiken deze eigenschappen om doelgericht te werken aan onder andere verbetering van de stemming, verminderen van stress en angst en het uiten van verdriet.
2. Gedragsmatig
Het dagelijks handelen van mensen weerspiegelt zich in muziek en muzikaal gedrag tijdens de muziektherapie. Deze analogie biedt mogelijkheden om nieuw gedrag te ontdekken, te oefenen en coping vaardigheden te vergroten.
Samen muziek maken schept een sfeer waarin mensen zichzelf durven laten zien, hierdoor is het een laagdrempelig manier om inzicht te krijgen in het eigen gedrag en te oefenen met verschillende rollen.
Zo zal iemand die in het dagelijks leven ondersteunend is en wat meer op de achtergrond aanwezig is ook in muzikaal samenspel ondersteunend spelen en niet veel opvallen.
Je kunt diegene binnen de muziek laten oefenen met het nemen van de leiding bijvoorbeeld door het tempo en de maat te laten bepalen. Zo kan op een veilige manier met een ander gedragspatroon worden geoefend, en kan deze eigen worden gemaakt.
3. Sociaal
Muziek is een non-verbaal middel en hierdoor enorm bruikbaar om tot zinvolle communicatie te komen. Met name als het gesproken woord tekortschiet om de communicatie op gang te brengen of te houden.
Muziek biedt daarnaast, vooral in het samenspel, veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van sociale vaardigheden. Samen muziek maken betekent aandacht voor de ander, luisteren naar elkaar.
Muziektherapeuten gebruiken deze eigenschappen om onder andere te werken aan het uitbreiden van contact mogelijkheden en het verminderen van eenzaamheid.
Muziek is misschien wel het meest universele contactmiddel, het kan een brug slaan tussen verschillende culturen en generaties.
4. Cognitief
Muziek heeft van zichzelf vorm en structuur. Tijdens het luisteren of spelen van muziek kan de auditieve prikkel die muziek geeft bijdragen aan het richten van de aandacht.
Tijdens het maken van muziek wordt in beide hersenhelften namelijk het gebied geactiveerd dat te maken heeft met het vasthouden van de aandacht. Hierdoor kan onder andere worden gewerkt aan het verbeteren van de concentratie en het geheugen.
Het kunnen richten van hun aandacht is een fundamenteel aspect in de ontwikkeling van kinderen. Om te kunnen handelen, denken of waarnemen is het van belang dat een kind zijn aandacht weet te richten op datgene waar hij/zij mee bezig is en deze aandacht ook vast kan houden zonder daarbij afgeleid te worden door externe prikkels.
Muziek is een fantastisch middel om de aandacht van een kind te wekken en leren richten. Kinderen reageren sterk op muziek, luisteren geboeid naar de klank van een stem of instrument, en zijn hier zo bij betrokken dat andere prikkels uit de omgeving nauwelijks of geen invloed meer hebben.
5. Neurologisch
Muziek activeert diverse hersengebieden en stimuleert de samenwerking tussen hersengebieden.
Neurologische muziektherapie is een op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde behandeling, die ingezet kan worden bij traumatisch hersenletsel, beroerte, de ziekte van Parkinson en Huntington, de ziekte van Alzheimer, autisme en andere neurologische aandoeningen zoals multiple sclerose en spierdystrofie.
De 20 neurologische behandelingstechnieken zijn gebaseerd op wetenschappelijke kennis over het maken en waarnemen van muziek en de effecten daarvan op niet-muzikale hersen- en gedragsfuncties.
6. Fysiologisch
Muziek stimuleert fysiologische reacties in het menselijk lichaam. Muziektherapeuten passen dit gegeven doelgericht toe voor bijvoorbeeld het verlagen van de hartslag bij stress, het bevorderen van lichamelijke ontspanning en het verminderen van pijn(beleving).
Ook binnen ziekenhuizen wordt steeds meer gebruik gemaakt van de kracht van muziek. Zo wordt op de afdeling neonatologie steeds vaker gebruik gemaakt van deze functies bij te vroeg geboren baby’s.
Het doel is de stress die zo’n kwetsbaar kleintje door zijn toestand ondervindt te verminderen. Door middel van rustige live muziek worden de ademhaling en hartslag rustiger en ontspannen de spieren.
Daarnaast verschenen afgelopen jaar mooie onderzoeksresultaten van dr. Jeekel; muziek als medicijn. De conclusie van het Erasmus MC luidde: patiënten die voor, tijdens en na een operatie via een koptelefoon naar muziek luisteren, hebben minder verslavende pijnmedicatie nodig.
7. Motorisch
Muziek zet aan tot beweging. Als er ergens muziek aanstaat zie je als vanzelf een aantal voeten meebewegen op de maat.
Muziek kan de timing van motorische processen structureren en bewegingen helpen synchroniseren en coördineren.
Muziektherapeuten maken onder andere gebruik van dit gegeven bij het verbeteren van looppatronen en het (opnieuw) aan leren van bewegingen, in samenwerking met een fysiotherapeut, bij bijvoorbeeld Parkinson patiënten en in de revalidatie
8. Spraak-taal
Muziek en vooral zingen zorgen voor een taal- en spraakverwerking binnen de recher hemisfeer. Wanneer de taal- of spraakontwikkeling ontregeld is, kan zingen nieuwe verbindingen stimuleren om zo tot verbetering van, of hernieuwde spraak, te komen.
Voorbeelden hiervan zijn de NMT-technieken (Neurologisch Music Therapy) rondom spraak/taal en SMTA: Speech-Music Therapy for Aphasia.
SMTA is een combinatiebehandeling van logopedie en muziektherapie die is ontwikkeld vanuit de gedachte dat muziek, met name melodie en ritme, de vloeiendheid van het spreken kan ondersteunen. Vanuit zingen wordt, via ritmisch spreken, geoefend om tot spreken te komen.
Hopelijk heb je hierdoor een beter beeld gekregen van de mogelijkheden van muziektherapie.
Heb je nog vragen, stel ze gerust. Dit kan onder dit bericht, of via deze pagina.
Bron: dit artikel is gebasseerd op het Beroepscompetentieprofiel muziektherapeut, zoals opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Muziektherapie (nvvmt, 2017)